De la mise à l’écart à la participation intergénérationnelle active : un projet de doublage dans une langue indigène minorisée
DOI :
https://doi.org/10.17533/udea.ikala.356014Mots-clés :
animation numérique, doublage, forro, langues minorisées, participation intergénérationnelleRésumé
Le créole forro est une langue minoritaire de São Tomé e Principe (Afrique) coexistante avec le portuguais —la langue hégémonique. Le forro a peu de présence sociale et moins de soutien institutionnel. La langue est parlée surtout par les personnes âgées, qui souffrent d’une forte exclusion de la vie sociale. Ce travail est le résultat d’un projet ayant un double objectif : rechercher des outils pour améliorer la relation intergénérationnelle et le bien-être social des personnes âgées et découvrir quel est l’impact des activités intergénérationnelles de transmission de la langue sur la communauté. Cette étude de cas a été conduite dans la communauté de Santo Amaro, avec la collaboration d’une ong de coopération pour le développement. Partant de l’hypothèse que le doublage peut être un outil utile pour rassembler différentes générations, un atelier a été conçu pour doubler une animation numérique avec des personnes âgées et des enfants de la même communauté, et une analyse qualitative des résultats de l’activité a été réalisée. D’une part, les avantages d’un atelier de doublage tel que celui proposé dans différents aspects culturels et sociaux ont été notés. Parmi les résultats, il est souligné que l’atelier de doublage a permis de rendre visibles et de promouvoir les droits des locuteurs, de leur donner une projection sociale et de briser les préjugés interlinguistiques et intergénérationnels, et que la communauté a bénéficié du produit d’un travail collaboratif qui a mis à disposition du matériel audiovisuel numérique de qualité, qui n’existait pas auparavant dans cette langue minoritaire.
Téléchargements
Références
Agost Canós, R. (2001). Aspectos generales de la traducción para el doblaje. En J. D. Sanderson Pastor (Coord.), ¡Doble o nada! Actas de las I y II Jornadas de doblaje y subtitulación de la Universidad de Alicante (pp. 13-26). Universitat d’Alacant.
Almeida, M. I. F de. (2022). Estudo sobre a violência contra as idosas em São Tomé e Príncipe no período 2018-2020. [Tesis de licenciatura]. Universidade da Integração Internacional da Lusofonia Afrobrasileira (UNILAB). https://repositorio.unilab.edu.br/jspui/handle/123456789/2588
Cátedra Unesco de Patrimonio Lingüístico Mundial. (s. f.). Proyectos en curso. La Cátedra viaja hasta Santo Tomé y Príncipe. Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea. https://www.ehu.eus/es/web/mho-unesco-katedra/abian
Chaume, F. (2012). Audiovisual translation: Dubbing. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003161660
Díez de Ultzurrun Sagalà, I. y Zabaltza Aleman, F. (2023). Hizkuntza-politika eta nazioarteko ikusentzunezkoak: zer dugun bikoizketaren alde. Senez, 54, 226-239. https://eizie.eus/eu/argitalpenak/senez/senez-54-2023/hizkuntza-politika-eta-nazioarteko-ikus-entzunezkoak-zer-dugun-bikoizketaren-alde
De Ridder, R. y O’Connell, E. (2018). Minority languages, language planning and audiovisual translation. En L. Pérez González (Coord.), The Routledge handbook of audiovisual translation (pp. 401-417). Taylor & Francis. https://doi.org/10.4324/9781315717166-25
Dobao, X. A. (2004). Dez teses para interpretar a dobraxe en Galicia. A Trabe de ouro, (59), 89-102.
Dore, M. y Vagnoli, L. (2020). Amateur dubbing and humour to promote well-being among hospitalised children and adolescents. In M. Dore (Ed.), Humour translation in the age of multimedia (pp. 158-176). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429316081-9
Eberhard, D. M., Simons, G. F. y Fennig, C. D. (Eds.) (2023). Ethnologue: Languages of the world (26.a ed.). SIL International. http://www.ethnologue.com
Gobierno de España, Oficina de Información Diplomática del Ministerio de Asuntos Exteriores, Unión Europea y Cooperación (2024). Santo Tomé y Príncipe. https://www.exteriores.gob.es/Documents/FichasPais/SANTOTOME_FICHA%20PAIS.pdf
Gonçalves, R. y Hagemeijer, T. (2015). O português num contexto multilingue: O caso de São Tomé e Príncipe. Revista Científica da Universidade Eduardo Mondlane: Série Letras e Ciências Sociais, 1(1), 87-107. https://repositorio.ul.pt/handle/10451/31032
Hagemeijer, T., Gonçalves, R. y Afonso, B. (2018). Línguas e políticas linguísticas em São Tomé e Príncipe. En P. F. Pinto y S. Melo-Pfeifer (Eds.), Políticas linguísticas em português (pp. 54-79). Lidel.
Kornai, A. (2013) Digital language death. PLoS One, 8(10): e77056. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0077056
Lovón, M. (2023). Ideologías lingüísticas y decolonialismo lingüístico sobre el subtitulaje en el aprendizaje del inglés. Textos en Proceso, 9(2), 73-90. https://www.asice.se/index.php/tep/article/download/397/431/
Marzà, A. y Torralba, G. (2013). Las normas profesionales de la traducción para el doblaje en España. TRANS: Revista de Traductología, (17), 35-50. https://doi.org/10.24310/TRANS.2013.v0i17.3226
Mesa-Fernández, M., Pérez-Padilla, J., Nunes, C., y Menéndez, S. (2019). Bienestar psicológico en las personas mayores no dependientes y su relación con la autoestima y la autoeficacia. Ciência & Saúde Coletiva, 24(1), 115-124. https://doi.org/10.1590/1413-81232018241.35302016
Moseley, C. (Coord.) (2010). Atlas de las lenguas del mundo en peligro. Unesco. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000189453
Organización para la Unidad Africana. (1981). Carta africana sobre los derechos humanos de los pueblos (carta de Banjul). https://www.acnur.org/fileadmin/Documentos/BDL/2002/1297.pdf
Ortiz Arriagada, J. B. y Castro Salas, M. (2009). Bienestar psicológico de los adultos mayores, su relación con la autoestima y la autoeficacia. Contribución de enfermería. Ciencia y Enfermería, 15(1), 25-31. https://doi.org/10.4067/S0717-95532009000100004
Ramón i Mimó, O. (1997). Declaración universal de derechos lingüísticos. Revista Iberoamericana de Educación, (13), 281-289. https://rieoei.org/historico/oeivirt/rie13a12.pdf
Remael, A. y Neves, J. (2021). A tool for social integration? Audiovisual translation from different angles. Linguistica Antverpiensia, New Series - Themes in Translation Studies, 6, 11-22. https://doi.org/10.52034/lanstts.v6i.176
República Portuguesa, Portal Diplomático (s. f.). São Tomé e Príncipe. https://portaldiplomatico.mne.gov.pt/relacoesbilaterais/historia-diplomatica?view=article&id=367:sao-tome-e-principe&catid=119:relacoes-diplomaticas
San Vicente, F. J. (2010). Guía básica para el conocimiento de la investigación etnográfica. El canto de la musa. https://culturainmaterial.es/id/eprint/29/1/Guia_basica_para_el_conocimiento_de_la_i.pdf
Solari Pita, H., De la Torre Tupayachi, Á., Rincón González, M. y Muñoz Ramírez, A. (2021). Esucharnos en la pantalla grande: Osankevantite Irira / El libro de Lila. El proceso de doblaje de películas a lenguas originarias en la comunidad Amazonía - Bajo Urubamba - Cusco - Perú. En C. E. Callapa Flores (Coord.), Experiencias em revitalización y fortalecimiento de lenguas indígenas en Latinoamérica. Argentina - Bolivia - Chile - Ecuador - Guatemala - México - Perú (pp. 177-188). Funproeib Andes. https://www.funproeibandes.org/?p=891
Suxo Yapuchura, M. (2017). Una experiencia de revitalización lingüística aimara en Lima-Perú. Lengua y Sociedad, 16(2), 65-89. https://doi.org/10.15381/lengsoc.v16i2.22376
Téla Nón. (2023a, enero 31). O nosso crioulo forro cruza a fronteira até Espanha. Téla Nón. https://www.telanon.info/cultura/2023/01/31/39776/o-nosso-crioulo-forro-cruza-a-fronteira-ate-espanha/
Téla Nón. (2023b, febrero 16). O sol, a lua e o Principezinho-Uma peculiar promoção do crioulo forro que renova o debate sobre as línguas nativas. Téla Nón. https://www.telanon.info/suplemento/opiniao/2023/02/16/39894/o-sol-a-lua-e-o-principezinho-uma-peculiar-promocao-do-crioulo-forro-que-renova-o-debate-sobre-as-linguas-nativas/
Tonkin, H. (2023). Introduction: Diversity of language, unity of purpose. En L. J. McEntee-Atalianis y H. Tonkin (Eds.), Language and sustainable development (pp. 1-10). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-031-24918-1_1
Una mà de contes. (2022, octubre 5). El Sol i la Lluna - Forro - Idiomes del món. Corporació Catalana de Mitjans Audiovisuals - 3Cat. https://www.ccma.cat/tv3/sx3/el-sol-i-la-lluna-21-llengua-forro/video/6179064/
Una mà de contes. (s. f.). Idiomes del món. Fent amics a São Tomé i Príncipe. https://www.ccma.cat/tv3/sx3/idiomes-del-mon-fent-amics-a-sao-tome-i-principe/noticia/3188849/
Uranga, B. (2013). Propuesta para la integración del criterio lingüístico en proyectos de cooperación para el desarrollo. Unesco Etxea. https://www.ehu.eus/documents/3120344/0/PropuestaIntegracion.pdf/45d8813a-c1e5-49a9-52f4-959a7dcf91f5?t=1696946130721
Urkizu, U. (2024). Txoria hodei artean. Elkar.
Veiga, R. (2004). A lingua do noso audiovisual. En Consello de Cultura Galega (Eds.), Libro branco de cinematografia e artes visuais em Galicia (pp. 311-330). Consello da Cultura Galega. https://consellodacultura.gal/publicacion.php?id=187
Téléchargements
Publié-e
Comment citer
Numéro
Rubrique
Catégories
Licence
(c) Tous droits réservés Íkala, Revista de Lenguaje y Cultura 2024
Cette œuvre est sous licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Partage dans les Mêmes Conditions 4.0 International.